Mansplaining (açüklama) kavramı esas olarak erkeğin kendisini “bilen” olarak tanımlaması ve kadınları eğitilmeye ihtiyacı olan yerde görmesidir ve olaylar gelişir. Tanıdık geldi mi?

Dil dediğimiz dinamik bir yapı. “Mansplaining” terimi uzun yıllardır eksiğini çektiğimiz bir ifade idi ki çok da güzel yerini buldu. 5harfliler sitesi Türkçe’ye “açüklamak” olarak çevirmiş ve cuk oturmuş. En basit haliyle bir erkeğin çoğunlukla bir kadına, kadının bunun bilmediği ve kolayca anlayamayacağı varsayımıyla, tepeden bakan şekilde, uzmanı olmadığı konularda da açıklama yapması olarak tanımlanabilir. Esas olarak erkeğin kendisini “bilen” olarak tanımlaması ve kadınları eğitilmeye ihtiyacı olan yerde görmesiyle bağlantılıdır. Tanıdık geldi mi?

Dur bak ben bir anlatayım!

Şöyle bir durup düşünelim. Bir sohbet ortamındasınız, entelektüel bir tartışma dönüyor. Kaç kez sözünüz bir erkek tarafından kesildi? Kaç kez “ama o öyle değil, yanlışın var” ifadelerine maruz kaldınız? Sadece “yanlışın var” ifadesi bile tek başına üstünde konuşulması gereken bir ifade olabilir. Kaç kez “dur bak ben bir anlatayım” halleriyle BEN BEN BEN “erkek” açıklamalarını dinlemek zorunda kaldınız? Tebrikler açüklandınız!

Kimileri bu ifadeyi seksist bulup bir cinsiyetin, cinsiyetinden ötürü aşağılanması olarak değerlendiriyor. Oysa mesele biyolojik olarak erkek doğmuş olmanın çok daha ötesinde. Tamamen “adam adam davranma” üzerinden şekillenen bir kavram. Ülkemizde zaten tartışma kültürünün çok gelişmiş olduğundan söz etmek pek mümkün değil. Genelde televizyon programlarında bile birbirini dinlemeyen, kendini haklı çıkarmaya çalışan insanlar görürüz. Fakat yine o programlara dikkat edin, sözü kesilen genellikle kadın konuşmacılardır.

Bir erkeğin muhatap olduğu kadına, sırf kadın olduğu için daha uzun ve basitleştirilmiş şekilde açıklama yapma ihtiyacı duyması ve yerli yersiz her konuda kendisini karşısındaki kadından “daha çok bilir” addetmesidir.

17-21 Aralık soruşturmaları esnasında basına sızan telefon konuşmaları neticesinde bir grup kitle arasında “Bilal’e anlatır gibi” ifadesi yayılmıştı. Bilal’in anlama kıtlığı üzerinden şekillenen bu ifade elitizmle, tepeden bakmakla itham edilmişti. Aslında “mansplaining” mantığı da bunun çok benzeri. Bir erkeğin muhatap olduğu kadına, sırf kadın olduğu için daha uzun ve basitleştirilmiş şekilde açıklama yapma ihtiyacı duyması ve yerli yersiz her konuda kendisini karşısındaki kadından “daha çok bilir” addetmesidir. Bu durum iş hayatında da, akademide de, hatta ev işlerinde de geçerliliğini korur. Erkektir, o bilir.

Mansplaning kavramının en rahatsız edici olduğu haller, kuşkusuz erkeklerin esasen daha iyi bilmeleri pek de mümkün olmayan kadınlık meselelerinde kendini gösterir. Bu hallerde dahi söz sahibi olurlar ki tahammül etmek gerçekten oldukça zordur. Biraz hafızanızı zorlasanız bir erkekten “aman regl sancısını da kadınlar abartıyor”, “çalışan anne olmak bahsedildiği kadar zor olamaz” gibi cümleler duymuş olduğunuzu fark edeceksiniz. Erkekler uzmandır, her şeyi bilir, bilirkişidir, bilen adamdır, kadının ilerisindedir.

Yoksa siz hala açüklanmadınız mı?

—

Bu yazı ilk olarak 02.08.2018 tarihinde Dijital Topuklar sitesinde yayınlanmıştır.